Cape Barren Engels is een (Australische) creooltaal, tot voor kort gesproken door de oorspronkelijke bevolking (Aboriginals) van Cape Barren Island en Flinders Island in de Furneaux Groep aan de kust van Tasmanië. Op die eilanden zijn momenteel slechts zes sprekers over.
Toen de overgebleven Aboriginals werden getransporteerd naar Flinders Island, kwamen ze in contact met andere Tasmaanse en Australische Aboriginals, oorspronkelijke bewoners van de eilanden in de Stille Zuidzee en Maori, die banden hadden gevormd met Engelse zeelui van de eilanden in de Bass Straat (eilanden rijk aan pijlstormvogels). Als gevolg daarvan is Cape Barren Engels een mengelmoes van achttiende-eeuwse Engelse zeetaal en Palawa, met kleine invloeden van andere lokale talen, en met een woordenschat die veel samenhangt met de pijlstormvogel-oogst.
Als gevolg van overheidsbeleid ten aanzien van assimilatie werden de eilandbewoners aangemoedigd om zich te vestigen op het vasteland van Tasmanië, in sommige gevallen werden ze zelfs gedwongen (“The Stolen Generation”). Dit had een verwoestend effect op hun taal en cultuur. Pogingen om de Palawa taal nieuw leven in te blazen werden geconcentreerd op het creëren van een reconstructie van de Aboriginaltaal, in plaats van het Cape Barren English. Met het overlijden van één van de stamoudsten zijn er niet genoeg spelers meer over voor het wekelijkse kaartspel, wanneer het Cape Barren English nog altijd gesproken werd.
Er bestaan weinig bronnen van Cape Barren English, wat bijdraagt aan het mystieke beeld van een “geheimtaal”. Vroeger ging men er van uit dat de sprekers maar wat mompelden, en er werd niet veel aandacht besteed aan bandopnames. Echter, enkele individuele woorden worden nog steeds gebruikt:
Oudengelse zeetaal:
· ol’ co’e (old cove) voor “maat” en “ketens”.
Uit het Palawa:
· warrener voor “zeeschelp”;
· kunnigong voor Carpobrotus rossii (Engels pigface plant), een soort vetplant.
Van het pijlstormvogel-oogst:
· muttonbird voor “pijlstormvogel” (Engels shearwater [Puffinus tenuirostris],
yolla genoemd in Palawa)
· muttonfish voor “haliotis” (Engels abalone [Haliotis spp.])
Enkele van deze woorden worden nu ook gebruikt in andere dialecten van Australisch Engels.
Bronnen
Bickford, A., 1973, Audio tapes made on Cape Barren Island of interviews with Miss Annette Mansell and Mrs Claude Mansell, referred to as The Bickford Tapes, courtesy of the author.
Bryant, P., 1989, ‘The south eastern lexical usage region of Australian English’ Australian Journal of Linguistics, vol. 9, no. 1, pp 85–134.
Onsman, A, 2000, ‘Here Today, Gone Tomorrow: Cape Barren English,’ Island, vol. 80
Sutton, P., 1976, ‘Cape Barren English,’ (Linguistic Communications 13) Author’s manuscript.
Auteur: Andrys Onsman, 2002
Vertaler: Mathieu van Woerkom, 2002
Meer informatie: http://www.lowlands-l.net (Klik op “Resources” en op “Links” of “Offline Material”.)