Grote Harold Van Börk

(A traditional story retold in Drenthe Low Saxon)

deur Arend Victorie, ’t Oogeveene (Hoogeveen), Nederland (Netherlands), 2008

 is al aovend, ’t löp tegen twèeduuster en Grote Harold schöf wat mit zien voeten deur de blaadern op de Toppiesbarg en zit vol mit prakkezaaties. “Grote Harold” wordt hij in ’t dörp en wied daor buten enuumt umdat hij wel twei koppen groter is dan de aandere keerls uut de streek. Hij deinkt an Manne en kan zodoende zien gedachten niet meer bij zien wark holden … ’t Is dan ok gien wonder, dat de schaopen die hij onder zien hoede ekregen hef, al een hiel ende de heide op-edwaalt bint. Nee, de gedachten van Grote Harold bint bij Manne. Zien gedachten waren regelmaotig bij Manne, ok wanneer hij heur in ’t dörp tegen kwam, dan kun hij zien ogen niet van heur ofholden. Der kwamen dan van die oergevuulns bij hum naor baoven. En vanmörgen kwam Manne naor hum toe op de heide. Waorumme komp dat vervluukte wicht dan ok de heide op. Zij hef der umme vraogt … Ja, zij hef der verdomme umme vraogt mit heur wulpse gedoe, net een loopse teefe, die umme de rekel toe dreit. ’t Gat in de wiend en mar lonken. Now, now wet ze ’t … Jazeker, ik heb heur eslaone, maor zij wal ja niet luustern … Dus he’k heur eslaone … Zij hef te luustern … Zij wal ’t toch zölf … Dan mut zij niet zo tegensparteln as ’t gebeuren giet …” Verscheurde kleren en bloed, zien haanden onder ’t bloed, wat uut heur mond en neuze stroomde. Heur zachte janken, wat amper baoven zien gekreun uut kun komen, meuk hum woest … “Niet meer janken. … Hold oe de kop. … Hold oe de kop zeg ik! En Grote Harold kneep, kneep zo hard mit zien grote haanden, dat er wat knapte in dat slanke halsie van Manne … Zij lag hiel stille, mit grote ogen die angst uutstraalden en een mond waor as de piene nog op te lezen was … “Weg, ie mut weg … Ik wul oe hier niet bij mij holden … Nee, ik mut oe kwiet … Kiek mij niet zo an … Ie hebt der toch zölf umme evraogt … Oh God, zij hef der toch zölf umme evraogt …!” Traonen loopt Grote Harold aover de wangen. “Goed. Ie gaot niet weg, dan gao’k wel … A’k vanaovend terogge kome in ’t dörp, dan doe’k hiel gewoon, net asof der niks an de haand is. Gien mèense, die as mij mit oe eziene hef, allent God en de Duuvel weet der van …”

’t Löp tegen twèeduuster en Grote Harold zit onder de bomen op de Toppiesbarg …”Waor is Manne …?” Harold schrikt op uut zien prakkezaaties en kek op. Naost hum zit een manspersoon … “Waor is Manne …” Wördt veur de twèede keer evraogt …” “Ik ken gien Manne …” röp Harold verschrikt. “Is ’t bloed wat aj an oen haanden en in oen kleren hebt zitten dan niet van Manne?” vrèug de manspersoon. “Wie bin ie, God …?” Vrèug Harold en hij begunt angstig te worden. De persoon gaf daor gien antwoord op … “O Heer, ik heb zundigt ik weet ’t.” jammert Harold, “Bloedzunde kleeft an mien haanden en zit in mien kleren …!” Harold trilt as een russe. “Laot God der buuten, die wul hier niks mit te maken hebben. Bloed kleeft an oen haanden. Ja, moordenaar, verkrachter. Ik ben ’t, de Duuvel die oe komp halen. Ieuwig zuj braanden in ’t vagevuur, bewust van de piene, die’j een aander an-edaone hebt …” Nao dizze woorden giet de Duuvel staon en hij wes naor een iekenboom, waor as an ien van de takken een touw hangt mit de lusse der al in.“Kiek, oen enkele reis hangt al klaor. Maak daor gebruuk van, ’t zal oe de piene van ’t vierendelen besparen … Zörg der veur, daj voldoende geld bij oe hebt umme de veerman te betalen … Aanders bliej veur eeuwig hier aover de heide spoken.” ’t Waren de duuvel zien leste woorden. En zo as hij ekomen is giet hij ok weer weg, opgaond in de mist, die umme de Toppiesbarg hen begunt te dwarreln … ’t Bint de nevelheksen, die Grote Harold die aovend in twèeduuster ’t touw umme zien nekke ziet doen. ’t Volk hef hum de aandere dag evunden, bijna gelieke mit Manne … Naost hum lag de haorspelde, waormit Manne heur blonde haor bij mekaar höld … Die mut hum op de iene of aandere maniere in zien buis blieven steken wezen en is tiedens ’t verhangen op de grond evallen. Waor as hij hung, daor is Grote Harold ok begraven. Zölfmoordenaars, die wèurden niet in geweide grond begraven … ’t Volk hef hum iene dukaat in de mond estopt, zodat hij de veerman veur zien aovertocht kun betalen. Spokerij op de heide daor mus ’t volk van Börk niks van hebben …
 

De reus van Börk

“Hunebed bij Tarloo” deur Taco Mesdag (1829–1902)

n de tied van Picardt – 17e eeuw – geleufde ’t volk steevast an ’t bestaon van reuzen en dizze geletterde man beweerde zölfs in zijn 22 geschriften, dat de hunebedden indertied deur reuzen waren ebouwd. Veul mèensen hebt dit in latere jaoren voor waor an-eneumen. ’t Verhaal giet dat het geraamte van een reus is op-egraven op de Oosteinder es, noord-oostelijk van Westerbörk bij de “Toppiesbarg”. Picardt schref hieraover met grote overtuuging. Zij hebt in Westerbörk evenwel constateerd dat ’t bij de Topjesberg op-egraven gebiente afkomstig mut wezen van een vroggere schaopherder, die nogal groot was uut-evallen. Hij zul zich daor van ’t leven hebben beroofd en op dezölfde plekke ok begraven. Verder zeg ’t verhaal dat ’t gebiente, umdat ’t toch wel van een zeldzame grootte was, weurde op-egraven en een tied lang tentoon-esteld ten huuze van de Schulte Nijssingh.