Lowlands-L Members' Gallery

angzaemerand gieng et minder er minder goed uutzie vor onze bezetters. De Slag om Engeland wier dù de Moffen verlore, de Blitzkrieg was over en ze gienge rekenieng ouwe met een tegenreactie.

Voral de Westoek wier daerom vol’ebouwd mit bunkers. Iedereên kreeg inkwartiering, ons krege d’r ok eên, Jewannes uut Bergen op Zoom. Saeme mit eêlwat lotgenoten gieng ’n elke dag mit de tram naer Aemstie om te werke an de Atlantik Wal.

De tram ree ok langs de Kloôsterweg tussen Noordgouwe en Schuddebeurs. Dae kon je ’m mit een goeie wind bieouwe of jeneige mee laete slepe. De tram zat dikkels vol mit Armeniers die onze kunsten prachtig vonde. Dat waere een soort Duitse ’ulptroepen, die Stalin nog erger vonde dan Hitler.

In de lucht begon het ok te veranderen. De vliegtuugen kwaeme noe uut het westen. De Moffen krege noe een koekje van eige deeg, wat bienae iedereen prachtig vond. We krege in Zonnemaire drie oage masten mit aollemae kaebels; dat was een radiostation dat de Engelse vliegtuugen most opmerke en indere. We laege naemelijk midden tussen Oôst-Engeland en het Ruhrgebied mit de Duitse oorlogsindustrie. Zo noe en dan kwam er angeschote Engels vliegtuug leêge over en wier dan dikkels neer’eschote dù Duitse nachtjaegers.

De bezetting wier langzaemerand drukkender en grimmiger. We moste onze radio en aolles wat van koper was inlevere, de eêuwenoue kerkklokken wiere ok ’estole om om’esmolte ’t oren vò granaten an’t Oôstfront.

Iedereên boven de vuuftiene most altied een persoonsbewies bie z’n è en nae acht ure ’s aevens mocht je eêlemaele nie mì buute komme. Ok de distributie wier erger. Op ’ platteland viel’t nog wè mee wat ’t eten angaet. Mà voraol m’n moeder gieng tuus toch ok van aolles zelf maeke. M’n vaoder stond eâle avonden achter een soort vruchtepers om koôlzaedolie te draoien. Dat wier gebruikt om te bakken, mar ok om saeme mit caustische soda zeêpe te maeken. Om an stroope te kommen was eenvoudiger, daevô oefde je alleên mâ geraspte suukerpeejen te koken. Om an aerpelmeel te kommen was ok nie moelijk; daevô mos je aerpels raspe en mit water een paer weken laete stae en telkes omroere.

Gelukkig ae m’n ok nog een verke en soms ruum 30 knienen. De groôtsten elt van ’t verke wier eweckt. Dagen achter mekaore was m’n moeder daemee bezig. Die grote weckketel op de kachel gebruukte ok nogâ wat kolen en die waere der ok nie veel. Daerom wiere ouwe kranten geweêkt in zeêpsop. Een paer daegen later wiere der ballen van eperst en daegen lang edroôgd. Daenae konne we wì een paer aevonden lekker waerm bie de kachel zitte.

Ok de roakers krege ’t moelijk zodat er volop tabak ekweekt wier. Ons deeje dae nie an mee. Mit je bonkaerte van de distributie kreeg je, gloaf ik, 1 pakje Consi in de weke, as je teminste boven de achttiene was. Mien eêste sigarette kreeg ik een paer jaer laeter van de Canadezen, in october 1944. ’t Was een Player’s of een Woodbine.

Het binnenlandse nieuws wier d’r ok nie beter op. Regelmaetig stong d’r een Bekanntmachung van de Wehrmacht mit een lieste van terechtstelliengen in wegens sabotage. De Joden, die vornaemelijk in Zierikzeê woonden wiere of ’evoerd naer Amsterdam en laeter naar Westerbork en uuteindelijk nae Duitsland. Die leste bestemming wiste we pas nae den oorlog. De familie Labzowski, wae m’n moeder lappen stof kocht om te naoijen è m’n nooit mì trug ezie.